17 III - warsztaty

17 marca odbyły się warsztaty z dydaktyki literatury staropolskiej prowadzone przez mgr Ewę Kaczyńską, nauczycielkę języka polskiego w XIII Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu i doktorantkę w Instytucie Filologii Polskiej UWr. 

Zajęcia rozpoczęły się krótkim wykładem dotyczącym trudności, jakie przysparza uczniom czytanie literatury staropolskiej. Jeszcze kilka pokoleń temu większość z nich znała tak potrzebne słownictwo związane z wsią, mitami czy religią. Obecnie trzeba tłumaczyć wiele wyrazów - jak "mary" czy "goleń" - i uświadamiać nawet najbardziej oczywiste uwarunkowania kulturowe danej epoki. Oczywiście to wynik znacznych zmian cywilizacyjnych i życia w cyberprzestrzeni.

Następnie dostaliśmy teksty Pieśni XXIV z Ksiąg wtórych Jana Kochanowskiego, które mieliśmy opatrzyć przypisami, po czym uargumentować nasz wybór. Nauczyliśmy się, że słowa pozornie jasne często wymagają dokładnego objaśnienia. Poza tym trzeba koniecznie uważać, by formułując przypis nie podać w nim gotowej interpretacji.

Później dostaliśmy zestawienie przypisów do utworu zamieszczonych w podręcznikach różnych wydawnictw. Okazało się, że często są one kopiowane z jednej książki do drugiej. Prócz tego wiele z nich wręcz utrudnia zrozumienie tekstu (mar drogo słanych -> katafalków przykrytych drogimi materiałami). Zdarza się podawanie uczniom gotowych interpretacji (przeważny -> zbyt odważny) i wyjaśnianie przez synonimy (skóra chropawa -> chropowata skóra). Być może najlepiej jest sporządzać przypisy własnoręcznie.

Na koniec rozmawialiśmy o wyrazach, które na przestrzeni wieków zmieniły swoje znaczenie. Jest ich całkiem sporo, choćby: cnota, prawie, dowcip, osobny, przeciwko, szczęście czy przyprawować rogi. Gdy czytamy np. "Miał urodę prawie pańską, twarz wdzięczną..." łatwo przez nieuwagę albo niewiedzę przypisać słowom przeciwne im znaczenie. Po raz kolejny potwierdza się fakt, że warto korzystać z wydań BN zawierających dobrze opracowane przypisy.

Załączamy słowniczek do podanych wyrazów-pułapek:

cnota - mądrość, umiarkowanie etc.

prawie - prawdziwie

dowcip - rozum

osobny - wyjątkowy

przeciwko - ku czemuś, do czegoś, dla; np. miłość przeciwko niej - miłość ku niej

szczęście - los

przyprawować rogi - uczynić kogoś odważnym

Kolejne wieści już wkrótce.